از جمله ابعادی که برای حج ذکر شده، بعد فرهنگی و اخلاقی آن است. مردم با بستن احرام، به کلی از امتیازات ظاهری، لباسهای رنگارنگ و زر و زیور دور میشوند و با تحریم لذتها و پرداختن به خودسازی که از وظایف هر حاجی محرم است، از جهان مادی جدا میشوند و در عالم معنویت قرار میگیرند. مجموعه اعمال حج و یادآوری خاطرات انبیاء و اولیا در آن مکان شریف، زمینه انقلاب اخلاقی را در دلها فراهم میکند. بیجهت نیست که در روایات میخوانیم: «کسی که حج را به طور کامل انجام دهد، از گناهان بیرون میآید و همانند روزی که از مادر متولد شده پاک میگردد». هشام بن حکم میگوید: از امام صادق (ع) درباره فلسفه حج پرسیدم، فرمود: «خداوند بندگان را آفرید و فرمانهایی برای مصلحت دین و دنیا به آنها داد. از جمله اجتماع مردم شرق و غرب در مکه در آیین حج مقرر شد تا مسلمانان به خوبی یکدیگر را بشناسند، آثار پیامبر (ص) و اخبار او شناخته شود، آنها را به خاطر آورند و فراموش نکنند». میتوان گفت آیه: «خداوند کعبه، بیتاللّهالحرام را برای قوام کار مردم قرار داد» بر همه این امور دلالت دارد. حج، مؤثرترین عامل مبادله فرهنگی و فکری و محلّی برای طرح فرهنگ اصیل اسلامی، در همه زمینههای زندگی است. حج از این نظر می تواند به یک کنگره فرهنگی و مرکزی برای تبادل نظر اندیشمندان و متفکران اسلامی تبدیل شود. متفکران اسلام در ایام حضور در حج باید گرد هم آیند و افکار و ابتکارات خویش را به هم عرضه کنند.
کاروان حج 19340 شهرستان خواف
عبدالقدوس موحدی